Саудия Арабистони ва Туркия душанба куни подшолик Анқарадаги марказий банкка 5 миллиард доллар сармоя киритиши ҳақида узоқ кутилган келишувга эришди.
Пуллар февраль ойидаги даҳшатли зилзилалардан азият чекаётган ва инфляция ортиб бораётган Туркия иқтисодиётига 14 майдаги парламент ва президентлик сайловлари олдидан сезиларли ёрдам бўлади.
Саудия Тараққиёт жамғармаси ушбу келишув “икки давлат ва уларнинг қардош халқи ўртасидаги яқин ҳамкорлик ва тарихий алоқаларнинг исботи бўлибгина қолмай, балки Саудия Арабистони Подшолиги Туркиянинг ўз иқтисодини мустаҳкамлаш борасидаги саъй-ҳаракатларини қўллаб-қувватлашга содиқлигининг намойиши” эканини айтди.
Анқара валюта оқимини таъминлаш мақсадида Форс кўрфази минтақаси, жумладан, БАА ва Саудия Арабистони билан иқтисодий ва бизнес алоқаларини мустаҳкамлашга ҳаракат қилмоқда.
Истанбулдаги Dinamik Yatirim иқтисодчиси Энвер Эркан Arab News'га берган интервьюсида: “ТРМБга киритиладиган 5 миллиард долларлик депозит Туркия иқтисодиётига зилзиладан кўрилган молиявий зарарни қоплаш ва яқинлашиб келаётган сиёсий воқеаларга тайёргарлик кўришда ҳал қилувчи аҳамиятга эга бўлиши кутилмоқда", дея таъкидлади.
Дастлабки ҳисоб-китобларга кўра, Туркиядаги зилзиладан етказилган зарар тахминан 34 миллиард долларни ташкил этади, бу йиллик ишлаб чиқаришнинг 4 фоизини ташкил қилади. Туркия тадбиркорлик ва бизнес конфедерацияси бу рақамни асосан уй-жой секторига нисбатан 84,1 миллиард доллар деб ҳисоблаган.
“Туркиянинг жорий ҳисобдаги бюджет дефицити бу йил 30-40 миллиард долларга етиши мумкин. Мамлакатнинг зилзиладан жабр кўрган ҳудудини тиклаш ишлари ҳам ушбу даврда иқтисодий зарарни қоплаш ва валюта курсини барқарор ушлаб туриш учун молиявий ёрдам талаб қилади”, деди Эркан.
Турк лираси ўтган йили долларга нисбатан ўз қийматини 30 фоизга йўқотди ва мамлакат сўнгги 5 йил ичида жиддий валюта захиралари танқислигига дуч келди.
Россиянинг Украинага бостириб кириши ортидан энергия нархининг ошиши мамлакат импортга боғлиқлиги туфайли ҳам қаттиқ таъсир кўрсатди. Турк лирасининг қадрсизланиши ва юқори инфляциянинг давом этиши мамлакатда яшаш нархига таъсир қилди.
Вашингтондаги Форс курфазидаги Араб мамлакатларини ўрганиш институтининг катта илмий ходими Роберт Могелницский Arab News нашрига берган интервьюсида: “Саудия Арабистони бир мунча вақтдан бери минтақавий ўйинчилар билан муносабатларни мустаҳкамламоқда. Шу сабабли Туркия ҳозир диққат марказида экани ажабланарли эмас. Саудия Арабистони минтақавий етакчи мақомини қўлга киритиш учун молиявий сахийлигининг бир қисмини минтақага йўналтиришга тайёр", дея маълум қилди.
“Бироқ, бу иқтисодий ёрдам Туркия анча заифроқ шерик бўлиб, ёрдамга муҳтож бўлган бир пайтда амалга оширилмоқда. Бу қанчалик яхши муносабатларнинг бошланиши бўлиши мумкин бўлса, бу янги алоқалар асосан Саудия Арабистони шартлари асосида белгиланади", дея қўшимча қилди у.
3 март куни Туркия ва БАА ўртасида нефтдан ташқари савдо божларини 93 фоизга пасайтириш ва келгуси беш йил ичида ўзаро савдо ҳажмини 19 миллиард доллардан 40 миллиард долларга оширишни назарда тутувчи кенг қамровли иқтисодий ҳамкорлик шартномаси имзоланди. БАА келишуви жорий йилнинг иккинчи чорагида ратификация қилиниши кутилмоқда.
Лондонда жойлашган BlueBay Asset Management ривожланаётган бозорлар стратегисти Тимоти Эш, ТРМБдаги валюта депозитларининг зилзилани қўллаб-қувватлаш нуқтаи назаридан катта таъсир кўрсатмаслигини, аксинча Туркиянинг валюта ва сиёсий барқарорлигини қўллаб-қувватлашга ёрдам беришини айтди.
"Менимча, зилзила оқибатларини бартараф этишнинг тўғридан-тўғри ва самарали усуллари мавжуд", дея қўшимча қилди у.
Эшнинг таъкидлашича, сўнгги молиявий келишув ТРМБга лирани қўллаб-қувватлаш ва сайловлар олдидан барқарорлик ҳиссини таъминлашга ёрдам беради ва шу тариқа Туркия президенти Ражаб Тоййиб Эрдоған ўз лавозимини яна бир муддат сақлаб қолишга ёрдам беради.
