Россия 2022 йилнинг 24 февралигача ўзи бошлаган урушларни ўзи тугатиш қобилиятини сақлаб қолаётган эди. Мана бир йилдан ошдики бу қоида тубдан ўзгарди. Россия режимининг “уч кунга мўлжалланган” босқинчилик уруши 400 кундан ошиқ давом этмоқда.
Украинани “нацист”лардан тозаламоқчи бўлган Путин ўз жамиятида национал миллатчиликни авж олдирди. Урушдан кўзланган “мақсад” бўлмиш демилитаризация эса шармандали тус олиб, Украина тўлиқ Ғарб андозасида қуролланди, Россия эса ўзининг ортиқча мақталган қуроллар арсеналининг сезиларли қисмини салбий утилизация қилишга улгурди.
НАТОнинг Россия билан чегаралари (урушдан олдин 1271,8 километр эди) икки бараварга ошиб 2 570 километрни ташкил қилди. Дипломатик майдонда эса “ирқит ўрдакчага” айланган Россия, Шимолий Корея каби давлатлар қаторида эсланадиган бўлди.
Россия назоратидан чиқиб кетган уруш – бугунги кунда мамлакатда фуқаролик уруши вужудга келиши учун шароит яратмоқда. Ёхуд бошқача қилиб айтганда, фуқаролик урушининг катта симптомлари яққол кўрина бошлади.
Давлатнинг сакрал иншооти бўлмиш Кремль гумбази устида портлаётган дронлар, урушни бошлаш қарори суицидал хато бўлганини яққол кўрсатиб бериши билан аҳамиятлидир, чунки биринчи қарор хато бўлса кейинги қабул қилинаётган барча қарорларни тўғри қабул қилиш деярли имконсиз ва борган сари аҳмоқона кўриниш ҳосил қилаверади.
Кўриниб турибдики Россия ўзининг энг муқаддас қадриятларини ҳам ўйинга тикди ва бу билан, Россия урушни ўз ҳудудига кўчириб бўлди. Кремлнинг устида назоратсиз учоқ охирги марта 1987 йилда (ҳаваскор немис учувчиси Матиус Руст ўзининг енгил моторли “Сессна” учоғида) учган эди ва кейинги уч йилда СССР деб номланган зулм салтанади қулади. Унинг вориси Россияда сал кам фуқаролик уруши (Думанинг оғир ҳарбий техникалар билан ўққа тутилиши) вужудга келган эди.
Пригожин ва Стрелков каби қисман эркин ҳарбий субъектларнинг Россия сиёсий ва ҳарбий раҳбариятини очиқдан-очиқ ҳақорат қилиши сиёсий элитанинг обрўсизланганини кўрсатади, бу эса мамлакатда тартибсизлик вужудга келишининг марказий омилларидан биридир.
Қисқа муддат ичида тугаши режалаштирилган урушнинг бир йилдан ошиқ давом этаётганлиги давлат ичида қуролларнинг назоратсиз айланишига ҳам сабаб бўлди. Қурол бизнеси гуркираб яшнаб кетди, бу табиий эди. Бундан ташқари, кўзи қонга тўлган, тинч ахолини ўлдириш амалиётига эга бўлган минглаб аскарлар ўз яшаш жойларига қайтиб келмоқдалар ва улар учун на ижтимоий ҳимоя ва на психологик ёрдам бор.
Эътибор қаратадиган бўлсак, уруш тарғиботини ўзига касб қилган Стремоусов, Дугина, Татарский, Прилепин каби ҳарбий мухбирлар ва пропагандистлар бирин-кетин теракт қурбони бўлмоқда.
Уруш – урушни чақирганлар ва унга ўтин қалаганлар орқали Россияга қайтмоқда.
Ҳамид Содиқ,
Azon.uz сайтининг сиёсий эксперти
