АҚШнинг Калифорния штати ассамблеяси янги қонун қабул қилди. Мазкур қонун фарзандининг жинсий мансублигини тан олмаган ота-оналарни жазолашни кўзда тутади. Мисол учун, 3 ёшли қизи ўзини ўғил боламан, деса, ота-оналар уни шундай қабул қилиши, кийим-кечаклари, буюмларини шунга кўра олиб бериши керак. Эътироз билдирганларга айбловлар қўйилади. Ҳатто баъзилари “жиноят” деб малакаланиши мумкин. Штат қонунчилигига кўра, болага зўравонлик айблови қўйилган ота-онани фарзанди тортиб олиниб, бошқа оилага тақдим этилишидан ташқари, 6 йиллик қамоқ жазоси кутади.
Икки-уч кундан бери шу мавзуга яқин нарсалар ҳақида ўйлаб юргандим. Ўйларим агрессияга айланиб кетаётганидан хавотирга тушиб, болалар майдончасига чиқмасамми, деган хаёлга ҳам бораётгандим. Гап шундаки, Истанбулда янгимиз. Биз катталарнинг-ку машғулотимиз аниқ, лекин қизимга қийин. Раҳмим келиб, ҳар куни уйимиздан нарироқдаги ўйин майдончасига опчиқаман. Бошда хотиржам эдим, лекин майдончадаги болаларнинг қилиқларини кўрганим сари, уришиб бергим кела бошлади. “Ўзбекман-да, бунақа нарсаларга тоқатим йўқ”, деб олдинига ўзимни танқид қилдим. Лекин масжид хонақоҳи биқинидаги (шу даражадаки, хонақоҳ эшигидан кирилади курс биносига) қизлар учун очилган Қуръон курсидаги митти гапуқмасларнинг шовқин-сурони, гап уқадиган, эсини таниганроқларининг жума хутбаси пайтидаги тўполонларини кўриб, ўзимга ҳақ бердим.
Юртимизда доимо болани эркин қўйишни ёқлардим. Ҳалиям шу фикрдаман. Хусусан, бир-икки ёшли гўдакларниям намоз ўқиётган одамнинг олдидан ўтдинг, деб силталаб ташлашлари ҳамиша ғашимга теккан. Болани диндан, намоздан, Қуръондан, мусулмонлардан бездирмай тарбиялаш тарафдориман. Бу борада жуда катта зафарлар қучворган жойим йўқ, лекин шунга ҳаракат қиламан. Ҳатто Худодан ислоҳ сўрай-сўрай, феълимдаги ўта торликни енгиб, қизимнинг лой, қум ўйнашига чидайдиган ҳолга ҳам келдим. Лекин буларнинг ҳаммаси ўзимизнинг уйда мумкин. Бировнинг уйида, ҳовлисида, умуман ўзганинг мулкида эмас. Чунки ўзгармас ҳақиқат шуки, ҳамманинг фарзанди ўзига табаррук. Меҳмонга бориб, гапга берилганча бир қўлида шоколад, иккинчи қўли билан мезбоннинг ҳамма нарсасини ушлаб чиқаётган боласига парво қилмаётган оналарни тушунолмайман. Майли, буни кимдир торлик дер, яна кимдир нарсани одамдан устун қўйиш деб атар, лекин нима бўлганда ҳам, менинг фикрим шу. Энди Туркияга келиб ўзгариб қолармидим? Йўқ, албатта.
Майдончага бирор ҳафта тинчгина келиб-кетдик. Ҳаммаси уч-тўртта боланинг тўп тепишидан бошланди. Биринчи кун ҳали қизимни, ҳали ноутбукимни бошимиз устидан виз-виз учаётган коптокдан асрашга ҳаракат билан ўтди. Қарасам, ҳеч ким асабийлашаётгани йўқ. Менам тилимни тийдим. Иккинчи куни яна шу аҳвол. Тезда уйга қайтақолдик. Учинчи куни кичкинагина набирасини ҳалинчакда учираётган бобонинг ҳолига қараб, баттар жаҳлим чиқди. Ўн мартача айтди шекилли, бу тўп ўйнайдиган жой эмас, деб. Қани бирортаси парво қилса. Етмаганига биттаси ҳалинчакка оёғи билан чиқиб, учиб қолди-ю! Бўлди, бутун ясама назокатимни йиғиштиришга тўғри келди, “Ҳамма ўтириб учадиган нарсага нимага оёғинг билан чиқасан?” дедим бояги болага. Жавоб ҳам кечикмади: “Битта менми шунақа қилаётган?” “Битта сенмас, – дедим ўзимни босиб. – Бошқаси қилса, унгаям гапираман”. Ғудрана-ғудрана тушди, лекин нарироқдаги ҳалинчакка бориб, ҳунарини бошлади. Ҳолим шу бўлгач, ниҳолни бири бу ёқдан тортаётган, иккинчиси у ёқдан итараётган опа-сингилчаларга жим қараб туришим мумкинми? Асло. Онаси гапдан бўшаб, етиб келишини кутишга сабрим чидамай, “Тегма, синади!” деганча улар томон югурдим. (Бошқа болалар ҳам анча “шуғулланган” шекилли, кейинги сафар келганимда қияликда турган ниҳолча жойидан қўпорилиб, томирлари кўриниб қолибди.)
Ошириб юбораётгандек туюляпман, тўғрими? Турк серилларини ҳаммамиз кўрганмиз. Ота-онага муносабатдан ҳайрон қолган битта мен эмаслигим ҳам аниқ. Демак, ошириб юбормабман.
Замонавий тарбия болани синдириб қўймаслик ҳақида кўп таъкидлайди. Ажабо, болани синдирмаслик учун қадриятларимизни оёқости қилиб ташлаш керакми?
“Бола азиз, одоби ундан азиз”, деган мақолни халқимиз тўлиқ бўлмаса ҳам, қисман “Фолга ишонма, фолсиз юрма”, каби мақоллардек ўз манфаатидан келиб чиқиб айтган деб юрардим. Чунки, тан олайлик, бизда фарзандга аксарият шахсий буюмдек қаралади. Лекин бу юртда ўзим дуч келган воқеалардан кейин хулоса қилдимки, болага эркинлик берайлик, синдирмайлик, бироқ эркинликни одобсизликдан ажратиб олайлик экан.
Бу мақолани яна ўша майдончада ёзяпман. Ёзяпману хайрихоҳлик билан қараб қўяётган оналардан, лой бўлган қўлини кўрсатиб, “опа, ёнингда қоғозсочиғинг бўлса, бер”, деб турган қоракўз боладан, сирпанчиқдан тушишга қўрқиб, мендан мадад кутаётган жингалаксоч қизалоқдан уялиб кетдим. Худди нонкўрлик қилаётгандай, тузини еб, тузлиғига тупураётгандай туюлиб, рўпарадаги уй деразасига осилган Эрдўғоннинг расмига қараб-қараб қўйдим. Бироқ шу расмдаги одамнинг ўзи, бу миллатнинг оқиллари ҳам ёшлар тарбиясидаги оқсоқликлардан мамнун эмаслигини, ҳаммамизнинг ниятимиз бирлигини ўйлаб, хотиржам тортдим. Зеро, сўзимиз аввалидаги хабарда айтилган даҳшатли ҳолатларга рухсат берилмаган юрт бўлишига қарамасдан, атрофимизда кўриниши, қилиқлари “ғайритабиий” ёшларга тез-тез дуч келаётганимиз шиддат ила илгарилаётган бугунги дунёда бирор халқ мазкур иллатдан кафолатланмаганини яққол кўрсатиб турибди. Бу эса инсониятнинг, миллатнинг таназзули демак.
Аллоҳ бизни ҳам, қардошларимизни ҳам ислоҳ қилсин. Фарзандларимизни чиройли тарбиялашимизда Ўзи мададкор бўлсин.
Зумрад Фозилжон қизи
