Фуқаҳолар муслима аёлнинг ғайридин вакиллар олдида юз ва икки кафтидан бошқа танасининг бирор бирор қисмини кўрсатиши жоиз эмаслигига иттифоқ қилганлар. Аммо, зарурат ва ихтиёрсиз ҳолларда уларнинг қай аъзолари қай даражада ғайридинлар олдида очилиши мумкинлиги борасида икки фикрларни ўртага ташлаганалар.
Биринчи фикр: уламолар аёлнинг юзи ва икки кафти номаҳрам ва ғайридинлар олдида ҳам кўрсатиб юриш ҳаром бўлмаган зийнатлардан деган фикр эътиборидан, бунга рухсат берган. Аммо муслима аёлнинг бундан бошқа жисмининг бирор қисмини уларга кўрсатиши мумкин эмас[1].
Бу Абу Ҳанифа, Имом Молик ва баъзи Шофеийларнинг фикри.
Иккинчи фикр: иккинчи тоифа уламолар юз ва икки кафт ҳам очиб юриш ҳаром ҳисобанган зийнат аъзолар, деган фикрдан келиб чиққанлар. Унга кўра, аёлнинг барча аъзоси – юз ва икки кафт ҳам аврат ҳисобланади. Бу шофеийлар ва ҳанбалийларнинг иккинчи қараши бўлиб, Аҳмад ибн Ҳанбалнинг “Аёлнинг ҳатто тирноғи ҳам авратдир”, деган сўзини ҳужжат қилганлар келтирганлар.[2]
Мужтаҳид уламоларнинг юқорида келтириб ўтилган икки хил фикрлари ва орадаги тафовутнинг фарқи сабаби ҳақида Ибн Рушд қуйидагиларни айтади:
“Бу ихтилофнинг сабаби шундаки, оятдаги “илло кўрингани” деганда истисно қилинаётган нарсалардан мақсад маълум аъзолар тушунилиши ҳам, кўрсатмасликнинг имкони йўқ жойлар тушунилиши ҳам мумкин”.
Оятнинг “илло кўрингани” деган истисноси аёлнинг ҳаракат чоғида иложсиз кўриниб, яшириш имкони бўлмаган аъзолари, деган кишиларнинг фикрича, аёл танасининг ҳамма қисми аврат ҳисобланади.
Ушбу истиснодан мақсад одатда тўсмасдан юриладиган қўл ва юз каби аъзолар тушунилади, улар аврат эмас, деган фикрда бўлганлар ҳам бор[3].
Зебуннисо Қутбиддин қизи