Россия Федерацияси Қора денгиз флотининг флагмани ҳисобланган «Москва» ракета крейсери бортида 13 апрель куни кечқурун ёнғин содир бўлган эди. Украина оммавий ахборот воситалари ва сиёсатчилари крейсер Украинада ишлаб чиқарилган иккита “Нептун” ракетаси билан урилганини иддао қилишди.
Украина халқ депутати Олексий Гончаренко ўзининг телеграм-каналида воқеанинг қуйидаги хронологиясини эълон қилди:
«1:00 Россия Мудофаа вазирлиги “Москва” крейсерида ёнғин ва ундан кейин ўқ-дорилар портлаганини эълон қилди.
Соат 1:05 да “Москва” крейсеридан SOS сигнали узатилди (манба: Халқаро денгиз форуми).
1:14 ёнғин ва портлаш натижасида “Москва” крейсери чап томонига ағдарилган.
1:47 “Москва” крейсерида электр таъминоти бутунлай йўқолди.
2:07 Туркия “Москва”нинг 99,99 фоизи бир соат ичида чўкиб кетиши мумкинлигини айтмоқда (крейсердан 54 денгизчи турк кемаси томонидан қутқарилган, 450 нафари чўкиб кетган)
2: 48 В Турции и Румынии заявляют о том, что крейсер Москва затонул».
2:48 Туркия ва Руминия “Москва" крейсери чўкиб кетгани ҳақида хабар берган.
Россия Мудофаа вазирлиги маълумоти
Бироқ украинлар, турклар ва руминлардан фарқли равишда Россия Федерацияси Мудофаа вазирлиги крейсерда ёнғин бошлангани, натижада ўқ-дорилар портлагани ҳақида маълум қилди. Мудофаа вазирлиги ёнғин сабаблари «аниқланаётганини» айтди, холос.
«Кема жиддий шикастланган. Экипаж тўлиқ эвакуация қилинди», — дейилади Россия Мудофаа вазирлиги хабарида. Ушбу сўз крейсерни қутқариш иши муваффақиятсиз бўлиши мумкинлигини англатади, чунки экипажнинг вазифалари кемани сақлаб қолиш мумкин бўлгунга қадар ҳаракат қилишни ўз ичига олади.
Крейсернинг вазифаси нима эди?
Крейсернинг вазифаларидан бири флотнинг барча кучларини ҳаво ва ракетадан мудофаа қилиш бўлган: кема бортида С-300 “Форт” узоқ масофага уриладиган ҳаво мудофаа тизимларини олиб юради, деб ёзади “Медуза”.
“Москва” крейсери жанговарлигининг йўқотилиши Украина билан урушда қатнашаётган флот кучларини ҳаво ҳужумларидан ҳимоясини жиддий равишда заифлаштириши мумкин. Эҳтимол, “Москва” ўз синфидаги хизматда қолган (Тинч океан флотида “Варяг” ва Шимолий флотда “маршал Устинов” крейсерлари каби) модернизация пайтида “Нептун” кемага қарши ракетасига ўхшаш паст учадиган нишонларни самарали аниқлашга қодир янги радарлар билан жиҳозланмаган крейсердир.
«Москва» нинг сув сиғими 9800-11300 тоннани ташкил қилади. Агар крейсерни қутқариб қолишнинг иложи бўлмаса, бу 1982 йилдан бери дунё флотлари ичида энг катта жанговар йўқотиш бўлади.
Кема қурилиши тарихи
Россия Мудофаа вазирлиги веб-сайтига кўра, «Москва» ракета крейсери 1976 йилда Украинадаги “61 коммунар” номидаги Николаев кемасозлик заводида қурилган ва дастлаб «Слава» деб номланган. Етти йил ўтгач, кема флотга топширилган. Крейсер Совет ракета крейсерлари лойиҳасининг етакчи кемасига айланди, унинг асосий вазифаси кемага қарши ракеталар ёрдамида душманнинг ер усти кемаларига ҳужум қилиш эди.
1990 йилларда Қора денгиз флотини Россия ва Украина ўртасида бўлиш жараёнида Россия кемани қабул қилиб олди. Киев эса Николаев кемасозлик заводида қолган ва худди шу тоифадаги «Украина» деб номланган ҳали тўлиқ тугалланмаган крейсерни олган эди. Ушбу кема 2022 йил март ойида рус артиллерияси томонидан ўққа тутилганлиги тахмин этилмоқда.
Ёқуб Умар тайёрлади
