Нетаняхунинг суд тизимини қайта кўриб чиқиш режалари бўйича можаро фуқаролар норозилигининг кучайишига ва хавфсизлик потенциалининг камайишига олиб келди.
Исроил артиллерия махсус кучларининг заҳирадаги подполковниги, 46 ёшли Зур Аллон кўп йиллик хизмати давомида хизматга боришдан бош тортадиган кунини тасаввур ҳам қилмаган.
«Ливанда менинг компаниямнинг ярми портлатилган. Мен умримнинг кўп йилларини шу мамлакатни ҳимоя қилиш учун бағишладим», деди Аллон ҳукуматга қарши норозилик сифатида. Аллон, шу йил бошида ташкил этилган Исроил мудофаа кучларининг (ИДФ) 60 000 дан ортиқ заҳирадаги аскарларидан иборат бўлган « Биродарлар ва опа-сингиллар» гуруҳи етакчиларидан биридир.
«Шунинг учун биз жуда ғазабдамиз, ҳукумат бизда мавжуд - яҳудий ва демократик Исроилни ҳимоя қилиш бўлган жуда оддий шартномани бузмоқда», деди у.
Исроил армиясини мамлакат асосчиси Давид Бен-Гурион «халқ армияси» сифатида тасаввур қилиб, турли этник, диний ва ижтимоий-иқтисодий келиб чиқишига кўра исроилликларни бирлаштириб, ижтимоий ҳамжиҳатлик туйғусини шакллантиришга ёрдам берадиган бир оиладек тасаввур қилган эди. Йиллар давомида бу қараш сусайди ва Исроил жамиятидаги тенгсизлик ва бўлиниш унинг қуролли кучлари таркибида ўз аксини топди.
Эътиборга молик жиҳати шундаки, Исроилнинг араб фуқаролари ҳарбий хизматга чақирилмайди, шунингдек, ультра-православ ҳамжамиятини ҳарбий хизматга чақириш ёки чақирмаслик масаласи ҳалигача муҳокама остида. Узоқ вақтдан бери ҳуқуқий кураш давом этмоқда, аммо ҳарбий хизматчилар ҳали ҳам миллий ахлоқнинг асосий посбонидир. Суд-ҳуқуқ тизими бўйича таклифларида иккала томоннинг ҳам ҳарбий метафораларни тез-тез ишлатиб туриши ажабланарли эмас.
Исроилнинг армияси нисбатан кичик ва 465.000 кишини ташкил қилади. Шунинг учун, ҳатто тинчлик даврида ҳам уларни йилига 60 кунга чақириш мумкин. Учувчилар каби муҳим бўлинмаларнинг гуруҳлари эса Ғазо секторидан ажралиб чиқиш ва иккинчи Ливан уруши каби можароли вазиятларда хизмат қилмаслик билан таҳдид қилишган. Аммо мамлакатда ҳеч қачон бундай даражадаги фуқаролик итоатсизлиги кузатилмаган.
Бош вазир Бенямин Нетаняхунинг ўта ўнг ва диний коалицияси декабрь ойида лавозимга киришганидан кўп ўтмай, резервчилар Исроил норозилик ҳаракатида кучли ҳаракатлантирувчи бўлиб келмоқда. Қайта тиклаш тарафдорлари, бу сайланмаган суд қарорларида чап қанот тарафкашлигига қарши туриш зарур деб ҳисобласа, танқидчилар бу Венгрия ва Туркиядаги каби демократик чекинишга олиб келади, дейишади.
Ҳарбийларда суд тизимига оид таклифлар зобитларни халқаро жиноий жавобгарликка тортиши мумкин деган хавотирлар бор. Исроил халқаро жиноий суднинг аъзоси эмас, чунки ўзининг ҳуқуқий тизими қуролли кучлар томонидан қонунбузарлик айбловларини етарли даражада текширади.
Шу ойда 10 000 дан ортиқ заҳирадаги аскарлар агар коалиция қонунчиликка киритилаётган ўзгариш бекор қилинмаса, хизматдан озод қилинишларини сўрашлари ҳақида очиқ хат ёзмоқчилар. Бундан ташқари, ушбу қонун лойиҳасига ҳарбий амалдорлар ҳам овоз беришни бойкот қилиш билан жавоб беришди.
Бу Исроил армиясининг тезкор тайёргарлигига жиддий таъсир кўрсатиши мумкин бўлган жамоавий ҳаракатдир.
«Хизматни рад этишдан бошқа чора йўқ. Ҳозиргача намойишлар муваффақиятсизликка учради: нима бўлишидан қатъи назар, биз қаршилик кўрсатишда давом этамиз. Биз қаттиқроқ чоралар кўришга мажбур бўламиз», — деди сўл томон сиёсатчиси, Мерец партиясининг захирадаги генерал-майор ва иқтисодиёт вазирининг собиқ ўринбосари Яир Голан.
Бир неча юзлаб заҳирадаги аскарлар ўз командирларига энди хизматга чақирилишни истамасликлари ҳақида хабар беришган.
Сўнгги бир неча ой ичида армия инқирозни камайтиришга ҳаракат қилди. Аммо ўтган душанба оқшомида, овоз бериш ўтиб кетганидан сўнг, қўмондонлар «агар заҳирадагилар узоқ муддатга хизматга келмаса, ҳарбийларнинг тайёргарлигига зиён етади», деган хавотирда экани жамоатчилик томонидан эътироф этилди.
Жума куни иброний тилидаги оммавий ахборот воситаларида Исроил армияси разведка бошқармаси қонун лойиҳаси қабул қилинишидан олдин Нетаняхуни Ҳизбуллоҳ жангари гуруҳи Исроилнинг ички инқирозида «тарихий имконият» кўраётгани ҳақида камида тўрт марта огоҳлантиргани ҳақидаги хабарлар тарқалди. Бу хабар «Асосий тўхтатувчида катта эрозия» номи остида жамоатчиликка тарқатилган.
Бош вазир ва унинг вазирлар маҳкамаси қуролли кучлардаги инқирозни тўлиқ англаб етганлари номаълум. Элит махсус кучлар бўлинмасининг собиқ капитани Нетаняху, айниқса, Исроил армияси орасидаги амалдаги ҳукумат мухолифатини танқид қилиб, демократияда ҳарбийлар ҳукуматдан буйруқ олишини, аксинча эмаслигини таъкидлади.
Исроил Мудофаа вазири Галлант ҳарбий кучлар ва ҳукумат ўртасидаги муносабатларнинг кескинлашиб бораётгани ҳақида изоҳ бериш сўровига жавоб бермади.
Нетаняхунинг ўзи узоқ вақтдан бери сиёсатда ҳукмрон шахс бўлган, аммо ҳозир коррупцияда айблангани боис, баъзида заиф кўринади.
Ҳарбийлар бош вазирнинг ягона бош оғриғи эмас: потенциал халқаро кредит рейтинглари, технология саноатининг чиқиб кетиши, кенг тарқалган иш ташлашлар ва капитал таъмирлаш келажаги бўйича ҳуқуқий тортишувлар Кнессетнинг октябрь ойида қайта йиғилишидан олдин пайдо бўлади.
